KISO2 - ５０-р хичээл

шинэ үгс:
まいる - очих, ирэх
おる - байх
いただく - авах
もうす - гэдэг, хэлэх
いたす - хийх
はんけんする - харах, үзэх
ぞんずる - мэдэх, таних
いかがう - асуух, сонсох, очих
ござる - байх （ある гэдгийн дарж хүндэтгэсэн хэлбэр）
～で ございます - ～ですийн дарж хүндэтгэсэн хэлбэр
おいそがしい - завгүй
わたくし - би
みなさま - та бүхэн
そうべつかい - үдэлтийн хүлээн авалт
ごしんせつ - элэгсэг
ぶじに - эсэн мэнд
では - тэгвэл, ингээд
それでは - за ингээд
おいそがしい　ところ - цаг завгүй хэрнээ
ごしゅっせき　くださいまして、ありがとうございます - хүрэлцэн ирсэнд тань их баярлалаа
いい　べんきょうに　なりました - их юм сурлаа
けいけんを　いかして - туршлагаа үр бүтээлтэйгээр ашиглах

------------------------------ Өгүүлбэр зүй ----------------------------------

けんじょうご（Хичээнгүйлэн хүндэтгэсэн хэллэг）

うち（өөрийн）ба そと（гадны）
Япончууд өөрийнхөө тухай төдийгүй гэр бүлийнхээ тухай гэр бүлээсээ өөр хүнд ярих үед ч “けんじょうご”-г хэрэглэнэ. Энэ бодол нь улам өргөжин, өөрийн харъяалагдах бүлэг, найз нарын групп, компани, байгууллага зэрэгт харъяалагдаж байгаа хүнийг ч гэр бүлтэйгээ адилсган “うち”-н хүн гэж үзэн, үүнд харъяалагдахгүй “そと”-той ялган харьцана.

でんわで。A：ははのゆうじん、B：こども
Утсаар. А: Ээжийн найз, В: Хүүхэд
A：おかあさんは　いらっしゃいますか。
A：Ээж нь байна уу?
B：ははは　ちょっと　でかけて　おりますが。。。
B：Ээж гадагшаа гарсан.

Гэр бүл болон хүнийг дуудах маяг
Гэр бүл ба хүний дуудах арга нь “うち” ба “そと”-д тус тус өөр байдаг. Алдаа гаргахгүй байхад анхааръя.

Өөрийн　－　Гадны
かぞく　－　ごかぞく
ちち　－　おとうさん
はは　－　おかあさん
しゅじん　－　ごしゅじん
かない　－　おくさん
こども　－　おこさん
むすこ　－　むすこさん
むすめ　－　むすめさん
きょうだい　－　ごきょうだい
あに　－　おにいさん
あね　－　おねえさん
おとうと　－　おとうとさん
いもうと　－　いもうとさん
たなか　－　たなかさん（さま）
みんな　－　みなさん、みなさま
かいしゃの　もの　－　かいしゃの　かた

お（ご）　～します

わたしが　しゃちょうの　にもつを　おもちします。
Би захирлын ачааг барина.

Энэ хэлбэр нь 1, 2-р группын үйл үгийн тухайд л хэрэглэгдэнэ. Дээрх өгүүлбэрийн улаанаар тэмдэглэсэн хэсэг нь өгүүлэгч нь сонсогч эсвэл ярианы сэдэв болж байгаа хүнтэй холбоотой өгүүлэгчийн үйлдлийг өчүүхэн болгон өгүүлж байна. Өөрөөсөө өөр “うち”-ийн хүн “そと”-ийн хүнд хандах үйлдлийг өчүүхэн болгон өгүүлэх үед ч “けんじょうご”-г хэрэглэнэ.

しゅじんが　くるまで　おおくりします。
Нөхөр машинаараа хүргэж өгнө.

Энэ хэлбэр нь үйлдлийг хүлээн авах харилцагчиддаа хүндэтгэл илэрхийлэх үед хэрэглэнэ. Тэр үйлдлийг хүлээн авах харилцагч нь байхгүй бол хэрэглэхгүй учраас анхаараарай.

わたしは　らいねん　くにへ　おかえりします。（Буруу）
Би дараа жил нутагруугаа буцна.

Энэ “お　～します”-ийг “みます”、”います” гэх мэт “ます　хэлбэр” нь нэг үет үйл үг байвал хэрэглэхгүй.

ご　～します

せんせいが　タイへ　いらっしゃったら、わたしが　いろいろな　ところを　ごあんないします。
Багш Тайландад ирвэл, би янз бүрийн газар үзүүлнэ.
これから　この　きかいの　つかいかたを　ごせつめいします。
Одоо энэ төхөөрөмжийн хэрэглэх аргыг тайлбарлана.

3-р группын үйл үгийн тухайд дээрх өгүүлбэрүүдийн адил үгийн эхэнд “ご”-г залгана. Гэвч энэ хэлбэрийг авах 3-р группын үйл үг нь ч хязгаарлагдмал юм. Дээрх жишээнээс гадна зөвхөн “しょうかいします、しょうたいします、そうだんします、れんらくします” зэрэг аль нь ч харилцагчид хандан хэрэглэгдэх үйл үгүүд бий.

“お　～します、ご　～します”-аас гадна “お　～いたします、ご　～いたします” гэсэн хэлбэр ч олонтаа хэрэглэгдэнэ. Энэ нь хүндэтгэлийн түвшин нь илүү гүнзгий болно.

わたしが　しゃちょうの　にもつを　おもちいたします。
Би захирлын ачааг барина.

Тусгай “けんじょうご”
Зарим үйл үг нь тусгай “けんじょうご”-той байдаг. Дараах хүснэгтэнд үүнийг үзүүлэв.

いきます　－　まいります
きます　－　まいります

います　－　おります

たべます　－　いただきます
のみます　－　いただきます
もらいます　－　いただきます

みます　－　はいけんします

いいます　－　もうします

します　－　いたします

ききます　－　うかがいます
ほうもんします　－　うかがいます

しっています　－　ぞんじて　おります
しりません　－　ぞんじません

Эдгээр “けんじょうご” нь өгүүлэгч болон өгүүлэгч талын үйлдлийг өчүүхэн болгон ярьснаар сонсогчид хүндэтгэлээ илэрхийлж байна.

A：あした　おたくに　いらっしゃいますか。
A：Маргааш гэртээ байх уу?
B：はい、おります。
B：Тиймээ байна.

“ございます”　ба　“～で　ございます”
“ございます”　ба　“～で　ございます” нь тус тус “あります”, “～です”-ийн улам эелдэг хэллэг юм.

なにか　いけんが　ございますか。
Ямар нэгэн санал байна уу?
うけつけは　あちらで　ございます。
Хүлээн авах тэнд байгаа.

KISO2 - ４９-р хичээл

шинэ үгс:
やすむ - амрах
かける（いすに） - суух（сандал дээр）
もどる - буцах
あいさつする - мэндчилэх
いらっしゃって - байх, ирэх, явах гэдгийг хүндэтгэлийн хэлбэр
めしあがる - зооглох
おっしゃる - хэлэх
なさる - хийх
ごらんに　なります - харах үзэх
ごぞんじです - мэднэ, танина

おじょうずな - мундаг, сайн
おたく - та
おくに - танай орон
お～ - хүндэтгэлийн угтвар ～
ごかぞく - таны гэр бүл
ご～ - хүндэтгэлийн угтвар ～
あのかた - тэр хүн
～さま - ～гуай
かいじょう - хурлын танхим
～まえ - ～өмнө, урд
～すぎ - ～гаруй
さいしょに - анх, эхлээд
さいごに - хамгийн сүүлд, эцэст нь
しつれいですが - уучлаарай л даа
どちらさまですか - таны нэрийг асууж болох уу?
おまち　ください - та хүлээнэ үү
おかわり　ありませんか - таны бие сайн уу?

------------------------------ Өгүүлбэр зүй ----------------------------------

「けんご」 хүндэтгэлийн хэллэг
49, 50-р хичээлд "けんご"-ийн тухай үзнэ. "けんご" гэдэг нь сонсогч болон ярианы сэдэв болж байгаа хүнд хүндэтгэлээ илэрхийлэх үг юм. Япон хэлний "けんご" хэллэг нь янз бүрийн хэлбэртэй байдаг боловч, үндсэндээ япон хэлэнд сонсогч ба ярианы сэдэв болж байгаа хүн, өгүүлэгчийн харилцаа нь дээгүүр хүн үү доогуур хүн үү, "ウチ（өөрийн）" хүн үү, "ソト（гадны）" хүн үү（50-р хичээл） гэдгээс хамааран үгээ тааруулан хэрэглэнэ. Өгөх, авахыг илэрхийлсэн хэллэг（41-р хичээл） нь ч үүний нэг юм.

「けんご」-ийн хэлбэрүүд
Ерөнхийд нь "そんけいご（хүндэтгэсэн хэллэг）", "けんじょうご（хичээнгүйлэн хүндэтгэсэн хэллэг）", "ていねいご（эелдэг хэллэг）" гэсэн 3 төрөлтэй. 49-р хичээлд "そんけいご", "けんじょうご"-г голчлон үзнэ.

「そんけいご」Хүндэтгэсэн хэллэг
Энэ нь өгүүлэгч А нь сонсогч В（эсвэл ярианы сэдэв болж байгаа хүн С）-д хүндэтгэлээ илэрхийлэхийн тулд В（эсвэл С）-ийн үйлдэл, байдал, эд зүйлийг өргөмжилж хэлэх үг юм. Хүндэтгэлээ илэрхийлэх харилцагч нь гол төлөв өгүүлэгчээс дээгүүр хүн юмуу эсвэл гадны хүн байна.

ぶちょうは　しゃいんりょうこに　いらっしゃいますか。
Хэлтсийн дарга ажилчдын аялалд явах уу?

「けんじょうご」Хичээнгүйлэн хүндэтгэсэн хэллэг
Энэ нь өгүүлбэр А нь сонсогч В （эсвэл ярианы сэдэв болж байгаа хүн С）-д хүндэтгэлээ илэрхийлэхийн тулд А нь өөрийнхөө байдал төлвийг доошлуулан хэлэх үг юм. Хүндэтгэлээ илэрхийлэх харилцагч нь "そんけいご"-той адил юм.

わたしが　かばんを　おもちします。
Би цүнхийг тань барих уу?

Эелдэг хэллэг
"ていねいご" нь өгүүлэгч шууд сонсогчид эелдэг сэтгэлээ илэрхийлэх үг юм. Эелдэг төлвийн өгүүлбэрийн төгсгөлийн "です、ます"-ч үүнд орно.

きょうは　かようびです。
Өнөөдөр мягмар гариг.

あそこに　ゆうびんきょうくが　あります。
Тэнд шуудан байна.

"そんけいご"　ба　"ていねいご"

ぶちょうは　もう　おかえりに　なりましたか。
Хэлтсийн дарга харьчихсан уу?

ぶちょうは　もう　おかえりに　なった?
Хэлтсийн дарга харьчихсан уу?

Дээрх 2 өгүүлбэрийн аль нь ч "おかえりに　なる" гэсэн хэллэгийг ашиглан хэлтсийн даргад хүндэтгэлээ илэрхийлж байгаа боловч, өгүүлбэрийн төгсгөл нь эхнийхд эелдэг хэлбэр, дараагийхд нь энгийн хэлбэр байна. Энэ нь өгүүлэгч ба сонсогчийн харилцаанаас хамаарна. Өөрөөр хэлбэл "そんけいご" нь үйлийн эзэнд хүндэтгэлээ илэрхийлж байхад, "ていねいご" нь сонсогчид хүндэтгэлээ илэрхийлж байна.

Үйл үгийн "そんけいご"
Хүндэтгэлийн үйл үгэнд дүрмийн дагуу ба дүрмийн бус байдлаар бий болох үг байна.

～（ら）れます
かちょうは　もう　かえられましたか。
Тасгийн дарга харьчихсан уу?

しゃちょうは　なんじに　こちらへ　こられますか。
Захирал хэдэн энд ирэх вэ?

1-р бүлэг
かきます　－　かかれます
はなします　－　はなされます

2-р бүлэг
たべます　－　たべられます
みます　－　みられます

3-р бүлэг
します　－　されます
きます　－　こられます

お　＋　ます хэлбэр　＋　に　なります

かちょうは　もう　おかえりに　なりましたか。
Тасгийн дарга харьчихсан уу?

この　しんぶんを　およみに　なりましたか。
Энэ сонинг уншсан уу?

Тусгай хүндэтгэсэн хэллэг

いきます　－　いらっしゃいます
きます　－　いらっしゃいます
います　－　いらっしゃいます

たべます　－　めしあがります
のみます　－　めしあがります

いいます　－　おっしゃいます

しって　います　－　ごぞんじです

みます　－　ごらんに　なります

します　－　なさいます

くれます　－　くださいます

Хүндэтгэлийн хүсэх хэлбэр

もっと　おのみに　なって　ください。
Дахиад уугаарай.

もっと　めしあがって　ください。
Дахиад идээрэй.

Нэр үг ба тэмдэг нэрийн "そんけいご"
Үйл үгээс гадна нэг хэсэг нэр үг ба тэмдэг нэрийн эхэнд "お" эсвэл "ご"-г залгаж тэр үгийг "そんけいご" болгож болно. Гэвч "お" эсвэл "ご"-ийн альнийг нь залгах вэ гэдэг нь тухайн үгнээс хамаарна. Ихэнхдээ "お"-г япон хэлний үндсэн үг "わご"-д, "ご"-г хятад хэлнээс япон хэлэнд орсон "かんご"-д холбох нь их.

"お"-г холбох үгийн жишээ:
Нэр үг: おくに、おなまえ、おしごと
い тэмдэг нэр: おいそがしい、おわかい
な тэмдэг нэр: おげんき、おじょうず、おひま

もう　いちど　おなまえを　おねがいします。
Нэрээ дахин нэг хэлэхгүй юү?

"ご"-г холбох үгийн жишээ:
Нэр үг: ごせんもん、ごかぞく、ごきょうだい、ごじゅうしょ

ごせんもんは　なんですか。
Таны мэргэжил юү вэ?

KISO2 - ４８-р хичээл

шинэ үгс:
しゅっせきする - оролцох
とどける - хүргэх
れきし - түүх
ぶんか - соёл
すいえい - усан сэлэлт
じゅく - оройн сургууль
パンフレット - танилцуулга
ようす - байдал
じぶん - өөрөө
かいしゃのもの - компанийн хүн（өчүүхэн миний бие гэдэгтэй төстэй）
おしょうがつ - цагаан сар
ごちそう - зоог
かわりに - оронд нь
おまたせしました - таныг хүлээлгэчихлээ
あけまして　おめでとう　ございます - шинэ оны мэнд дэвшүүлье
えんりょなくどうぞ - бүү нэрэлхээрэй

------------------------------ Өгүүлбэр зүй ----------------------------------

Үйл үгийн үйлдүүлэх хэвийг үүсгэх арга

1-р бүлэг
いきます　－　いかせます
まちます　－　またせます

2-р бүлэг
たべます　－　たべさせます
こたえます　－　こたえさせます

3-р бүлэг
します　－　させます
きます　－　こさせます

Анхааруулга: Бүх үйл үгийн үйлдүүлэх хэв нь 2-р группын үйл үгийн хувиар толь бичгийн хэлбэр, ない хэлбэр, て хэлбэр зэрэгт хувирна. Жишээ нь: かかせる、かかせない、かかせて.

Үйл үгийн үйлдүүлэх хэвийн өгүүлбэрийн бүтэц

Уг хэвэнд үйл үгийн иэлрхийлэх өгүүлэгдэхүүнийг "を"-оор илэрхийлэх ба "に"-ээр илэрхийлэх гэсэн 2 маяг байна. Эхнийхтэй адил анхны үйл үг нь үйл үгийг үйлдэх хэв байвал "を"-оор, дараагийхтай адил үйл үгийг үйлдүүлэх хэв байвал тэр үйл үгийн зорилгыг заасан үгийг хэлэх үү үгүй юү гэдгээс хамаарахгүй "に"-ээр илэрхийлнэ.

かとうさんは　おおさかへ　しゅっちょうします。
Като гуай Осакаруу томилолтоор явна.

ぶちょうは　かとうさんを　おおさかへ　しゅっちょうさせました。
Хэлтсийн дарга Като гуайг Осакаруу томилолтоор явуулсан.

むすめは　ピアノを　ならいます。
Охин төгөлдөр хуур сурна.

わたしは　むすめに　ピアノを　ならわせます。
Би охиндоо төгөлдөр хуур сургана.

Үйлдүүлэх хэвийн утга

Үйлдүүлэх хэвийн өгүүлбэрт анхны үйл үг нь үйлдэх хэв байна уу, үйлдүүлэх хэв байна уу гэдгээс хамаарахгүйгээр дараах 2 утга байдаг боловч энэ эхнийхийг нь голчлон үзнэ.

1. Албадах хэлбэр
Харилцагч хүндээ тэр хүнийхээ санаа бодлыг харгалзахгүйгээр ямар нэг зүйлийг хийхийг тушаах буюу шаардаж түүнийхээ дагуу хийлгэх утгыг илэрхийлнэ.

わたしは　むすこを　かいものに　いかせました。
Би хүүгээ юм худалдаж авахаар явуулсан.

2. Зөвшөөрөх хэлбэр
Нөгөө этгээд нь тэр хүнийхээ санаа бодлын дагуу ямар нэг зүйл хийхийг нь зөвшөөрөх буюу зоргонд нь орхих утгыг илэрхийлнэ.

ぶちょうは　リーさんを　はやく　かえらせました。
Хэлтсийн дарга Ли гуайг эрт хариулсан.

Үйлдүүлэх хэвийн хэрэглэх арга
Үйлдэх хэвийн өгүүлбэр нь тухайлбал эцэг эх ба хүүхэд, ах ба дүү, нэг компанийн дарга ба ажилтан зэрэг дээр доорийн ялгаа илэрхий бөгөөд дээд хүн нь доод хүндээ ямар нэг зүйл хийхийг шаардах, доод хүнийхээ үйлдлийг зөвшөөрөх зэрэг үед хэрэглэгдэнэ.

わたしは　おとうとに　にもつを　もたせました。
Би дүүдээ ачаагаа бариулсан.

Гэхдээ доор дурьдсанчилан өөрийн салбарын ажилтнаараа нэг зүйлийг хийлгэх тухайгаа өөр салбарын хүнд мэдэгдэх үед тухайн салбарын дээр доорийн ялгаанаас хамаарахгүйгээр үйлдүүлэх хэвийн өгүүлбэрийг хэрэглэнэ.

A：コピーきが　こしょうしたので、しゅうりを　おねがいします。
Хэвлэх машин эвдэрсэн тул засаж өгнө үү.
B：わかりました。かかりの　ものを　すぐ　そちらへ　いかせます。
Мэдлээ. Ажилтнаа одоохон тийшээ явуулъя.

Анхааруулга: Доод хүн нь дээд хүнээрээ ямар нэг зүйл хийлгэх үед дээр доорийн ялгаа илэрхий бол "て хэлбэр ＋　いただきます"-ыг хэрэглэнэ. Адилхан байх болон дээр доорийн ялгаа илэрхий биш үед "て　хэлбэр ＋　もらいます"-ыг хэрэглэнэ.

わたしは　しゃちょうに　にもつを　もって　いただきました。
Би захиралд ачаагаа бариулсан.

わたしは　ともだちに　にもつを　もって　もらいました。
Би найздаа ачаагаа бариулсан.

Үйлдүүлэх үйл үгийн て　хэлбэр　＋　いただけませんか

41-р хичээлд "て хэлбэр　＋　いただけませんか"-г үзсэн. Энэ нь ямар нэг зүйл хийхийг хүсэх үед хэрэглэгдэх ба өөрийнхөө үйлдлийг зөвшөөрүүлэхээр хүсэх үед үйлдүүлэх үйл үгийн "て хэлбэр　＋　いただけませんか"-г хэрэглэнэ. Дараах 2 жишээг харьцуулж үзье.

Үйл үг нь үйлдүүлэх хэлбэр биш жишээ:
まちがいが　あったら、なおして　いただけませんか。（41-р хичээл）
Алдаа байвал засаад өгөхгүй юү?

Үйл үг нь үйлдүүлэх хэлбэрийн жишээ:
かぜを　ひいたので、きょう　１にち　やすませて　いただけませんか。（48-р хичээл）
Ханиад хүрсэн тул өнөөдөр нэг өдөр амруулахгүй юу?

"Үйлдүүлэх үйл үгийн て хэлбэр　＋　いただけませんか" ба "て хэлбэр　＋　も　いいですか"

かぜを　ひいたので、きょい　１にち　やすんでも　いいですか。
Ханиад хүрсэн тул өнөөдөр 1 өдөр амарсан ч болох уу?

KISO2 - ４７-р хичээл

шинэ үгс:
ふく - салхилах
のびる - уртсах
にゅういんする - эмнэлэгт хэвтэх
ノックする - тогших
あつまる - цуглах
もえる - шатах
かかる（でんわが） - дуугарах, залгагдах（утас）
においがする - үнэртэх
おとがする - дуу гарах

へんな - сонин, хачин
むしあつい - бөгчим халуун
てんきよほう - цаг агаарын мэдээ
シンガポール - Сингапур
るす - эзгүй
げんかん - үүдний хавь
ろうか - коридор
ゆうびん - шуудан
～や - ～зэрэг
こうそくどうろ - хурдны зам
どうろ - зам
パトカー - эргүүлийн машин
はんとし - хагас жил
どうも - ер нь нэг л
こんど - дараа, хэзээ нэгэн цагт
なんども - хичнээн ч удаа
～によると - ～ээс сонсоход
しんぱいですね - сэтгэл зовоох юм байна аа

------------------------------ Өгүүлбэр зүй ----------------------------------

Энгийн хэлбэр　＋　（そうです）（дам сонссоныг илэрхийлэх хэллэг）

Бусдаас сонссон мэдээгээ өөрийн санал бодлыг нэмэлгүй тэр чигээр нь сонсогч хүндээ дамжуулах хэллэг юм. Мэдээнийхээ эх үүсвэрийг илэрхийлэх үед "～に　よると"（-аас үзвэл） гэсэн хэлбэрээр өгүүлбэрийн эхэнд илэрхийлнэ.

いけださんは　もうすぐ　けっこんするそうです。
Икеда гуай удахгүй хуримаа хийнэ гэсэн.

ニュースに　よると、アメリカで　おおきな　じしんが　あったそうです。
Мэдээнээс үзвэл Америкт том газар хөдлөлт болсон гэнэ.

Холбох арга
Дам сонссон хэлбэрийн "～そうです"-ийг үйл үг, い тэмдэг нэр, な тэмдэг нэр, нэр үгийн энгийн хэлбэрт холбоно. 43-р хичээлд үзсэн төлөв байдлын "～そうです"-тэй утга нь ч холбох арга нь ч өөр учраас анхаараарай.

あめが　ふるそうです。
Бороо орно гэсэн.

あめが　ふりそうです。
Бороо орох нээ.

この　えいがは　おもしろいそうです。
Энэ киног сонирхолтой гэсэн.

この　えいがは　おもしろそうです。
Энэ кино сонирхолтой юм шиг байна.

たなかさんは　げんきだそうです。
Танака гуай сайн гэсэн.

たなかさんは　げんきそうです。
Танака гуай сайн байна лээ.

"～そうです"　ба　"～と　いって　いました"
Энэ нь өгүүлэгчийн олсон мэдээг сонсогч хүндээ дамжуулж байгаагийн хувьд төстэй утгыг илэрхийлнэ. Гэвч доорхи 2 өгүүлбэрт байгаачилан утга, хэрэглэх арганд бага зэргийн зөрөө байдаг.

たなかさんは　あした　おおさかへ　いくそうです。
Танака гуай маргааш Осака явна гэнэ лээ.

たなかさんは　あした　おおさかへ　いくと　いって　いました。
Танака гуай маргааш Осака явна гэж хэлж байсан.

Дээрх 2 өгүүлбэр нь "たなかさんが　おおさかへ　いく" гэсэн мэдээллийг дамжуулж байгаа нь адилхан боловч мэдээллийн эх сурвалжид ялгаа байна. Сүүлийн өгүүлбэрийн тухайд мэдээллийн эх сурвалж нь Танака гуай өөрөө бол, эхний өгүүлбэрт бол заавалчгүй Танака гуай биш, Танака гуайгаас өөр хүн ч байж болох магадлалтай юм. Бас сүүлийн өгүүлбэрийн тухайд ишлэл өгүүлбэрт эелдэг хэлбэр, захирах хэлбэр, хүсэх төлөв зэргийг ч хэрэглэж болох бол, эхний өгүүлбэрийн хувьд ийм хэллэгүүдийг хэрэглэхгүй.

～ようです（таамаглах төлөв）

Холбох арга
Үйл үг（энгийн хэлбэр）　＋　ようです
い тэмдэг нэр
な тэмдэг нэр（энгийн хэлбэр　～だ　→　～な）　＋　ようです
Нэр үг（энгийн хэлбэр　～だ　→　～の）　＋　ようです

Энэ нь мэдрэх эрхтнээр дамжуулан гадаад орчноос авсан мэдээллийг өгүүлэгч нь өөрийн мэдлэгт тулгуурлан, өөрийн бодлоороо дүгнэсэн таамаглалыг илэрхийлнэ.

げんかんで　おとが　しましたよ。だれか　きたようです。
Үүдэнд чимээ гарлаа. Хэн нэг нь ирлээ.

"～そうです"（төлөв байдал, 43р хичээл） ба "～ようです"
リーさんは　びょうきが　なおって、げんきそうです。
Ли гуай өвчин нь эдгээд эрүүл болсон байна лээ.

おおさかに　いる　リーさんは　げんきなようです。
Осакад байгаа Ли гуай сайн юм шиг байна лээ.

Эхний өгүүлбэр нь Ли гуайн байдал, хөдөлгөөнийг харсан мэдрэмжиндд тулгуурласан шууд дүгнэлтийг илэрхийлж байна. Тэгвэл сүүлийн өгүүлбэр нь Ли гуайгаа авсан захидалыг унших зэргээр олж авсан мэдээнд тулгуурлан өгүүлэгчээс гаргасан дүгнэлтийг илэрхийлж байна.

"どうも"
Энэ нь ようです-ийн өгүүлбэр зүйгээр хэрэглэгдэх нь их ба "тэр нь бодитой эсэх нь мэдэгдэхгүй ч нэг л тийм юм шиг санагдана" гэсэн тодорхой биш байдлыг илэрхийлнэ. "～でしょう", "～かも　しれません"-ийн өгүүлбэр зүйд хэрэглэгдэхгүй.

どうも　かぜを　ひいたようです。
Ханиад хүрсэн юм шиг байна.

"おとが　します"
Мэдрэхүйгээрээ дамжуулан олж авсан үзэгдлийг илэрхийлэх үед "おとが　します"-ийн адил "します"-ийг ашиглан илэрхийлнэ. Иймэрхүү хэлбэрийг авах нь үүнээс гадна "あじが　します（амтлагдана）", "においが　します（Үнэртэх）", "こえが　します（чимээ гарна）" зэрэг бий.

この　せっけんは　いい　においが　します。
Энэ саван сайхан үнэртэй байна.

KISO2 - ４６-р хичээл

шинэ үгс:
でる（でんしゃが） - хөдлөх（галт тэрэг）
みつかる - олдох
ぬれる - норох
かわく - хатах
ぬる - түрхэх
はいる - орох
すすむ - урагшлах
くろうする - зовох, зүдрэх

ぺんき - будаг
ちょうど - яг
たったいま - дөнгөж сая
あと～ - үүнээс гадна～
とてもたすかりました - үнэхээр тус боллоо
にほんごでまとめるのにくろうしました - Япон хэл дээр эмхтгэх гэж зовлоо

------------------------------ Өгүүлбэр зүй ----------------------------------

Толь бичгийн хэлбэр　＋　ところです
て　хэлбэр　＋　いる　＋　ところです
た　хэлбэр　＋　ところです

ところ　нь байр, газар, орон гэсэн утгатай үг боловч, цаг хугацааг ч бас илэрхийлдэг. Энэ хичээлд цаг хугацааг илэрхийлэх "ところ"-оор үзэх ба энэ нь ямар нэгэн үйл явдлын явцад өгүүлэгч нь одоо ямар шатанд байгааг нөгөө этгээддээ дамжуулан, нөгөө этгээддээ нөлөөлөх мөн нөгөө этгээдээс ямар хариу гаргахыг хүлээх үед хэрэглэнэ.

Толь бичгийн хэлбэр　＋　ところです

Энэ өгүүлбэр зүй нь нэг зүйлийг эхлэх эсвэл нэг зүйл эхлэхийн өмнөхөн байгааг илэрхийлнэ. ”これから”、”ちょうど　いまから”-тай хамт олонтаа хэрэглэгдэнэ.

A：ひるごはんは　もう　たべましたか。
A：Өдрийн хоолоо идчихсэн үү?
B：いいえ、これから　たべる　ところです。
B：Үгүй, одоо идэх гэж байна.

て　хэлбэр　＋　いる　ところです

Энэ өгүүлбэр зүй нь ямар нэгэн үйлдэл явагдаж байгаа эсвэл ямар нэг үйл явдал эд явагдаж байгаа гэдгийг илэрхийлнэ. ”いま”-тай цуг хэрэглэгдэх нь их.

A：かいぎの　しりょうは　もう　できましたか。
A：Хурлын материал бэлэн болсон уу?
B：すみません。いま　コピーして　いる　ところです。
B：Уучлаарай. Одоо хувилж байна.

”ところ” нь шалтагийг илэрхийлж, тухайн зүйлийг хийхэд чармайлт гаргаж байгаа, удахгүй бэлэн болно гэх зэргийг нөгөө хүндээ дамжуулж байна.

た　хэлбэр　ところです

Энэ нь ямар нэгэн үйлийг дууссан эсвэл ямар нэгэн үйлийг дөнгөж дууссан гэдгийг илэрхийлнэ. ”たったいま”-тай цуг хэрэглэгдэх нь олон.

A：たかはしさんは　もう　かえりましたか。
A：Такахаши гуай харьчихсан уу?
B：はい、たったいま　かえった　ところです。
B：Тиймээ, дөнгөж сая харилаа.

”～ところです”-ийн ”ところ” нь хэлбэрийн хувьд нэр үг учир “～んです”、”～ので”-той ”～ところなんです”、”～ところなので” гэх мэтчилэн холбогдоно.

た　хэлбэр　＋　ばかりです

Энэ өгүүлбэр зүй нь ямар нэг үйл явагдаад удаагүй байгаа гэсэн өгүүлэгчийн сэтгэлийг илэрхийлж байна.

A：おそく　たって、すみません。
A：Оройтсонд уучлаарай.
B：いいえ、わたしも　いま　きた　ばかりです。
B：Зүгээр, би ч гэсэн дөнгөж сая ирсэн.

”た　хэлбэр　＋　ところです”　болон　”た　хэлбэр　＋　ばかりです” нь төстэй боловч ялгаатай тал нь ”た　хэлбэр　＋　ところです” нь зөвхөн үйл явдал дөнгөж дууссаныг илэрхийлэх бол ”た　хэлбэр　＋　ばかりです” нь үйл явдал дөнгөж дууссан төдийгүй нэг хэсэг хугацаа өнгөрсөн үед ч өгүүлэгчид тухайн хугацаа нь тийм урт биш санагдаж байвал хэрэглэж болох явдал юм.

KISO2 - ４５-р хичээл

шинэ үгс:
おきる（じしんが） - болох （газар хөдлөлт）
にげる - зугтах
はじまる - эхлэх
すぎる - өнгөрөх
まよう - төөрөх
はいる - орох

あか - улаан
くろ - хар
しろ - цагаан
あお - хөх
みどり - ногоон
きいろ - шар
けいさつ - цагдаа
ひじょうぐち - аваарын хаалга
じどう～ - автомат～
へんじ - хариу
かんり - удирдагч
ほうほう - арга
シリンダー - цилиндр
うちがわ - дотор тал
ひび - сэв
れいきゃく - хөргөх
おんど - температур
～ど - ～градус
まんいち - юмыг яаж мэдэх вэ
たまに - хааяа нэг
このごろ - ойрд
なんですか - яасан бэ?
そのとおりです - яг тийм, яг үнэн

------------------------------ Өгүүлбэр зүй ----------------------------------

～ばあいは（тэгвэл）

まんいち　かじが　おきた　ばあいは（1-р үе）、どう　したら　いいですか（2-р үе）。
Хэрвээ гал гарвал яавал дээр вэ?

ラインに　もんだいが　おきた　ばあいは（1-р үе）、ランプが　あかに　かわります（2-р үе）。
Шугаманд гэмтэл гарвал, гэрэл улаан болж өөрчлөгдөнө.

Дээрх жишээнд дурьдсанчилан өгүүлбэрийн 1-р үе нь тааламжгүй байдал, ховорхон тохиолдох явдал гарч болзошгүй, 2-р үе нь тэр үед яавал зохих, түүнчлэн тийм болно гэсэн үр дүнг илэрхийлж байна. Ийм байдал гарах магадлал бага гэдгийг онцлох үед "まんいち" гэсэн туслах үгийг хэрэглэнэ.

Холбох арга

Үйл үг　た　хэлбэр　＋　ばあいは、～
Үйл үг　ない　хэлбэр　＋　ない　＋　ばあいは、～
い　тэмдэг нэр　～い　＋　ばあいは、～
な　тэмдэг нэр　～な　＋　ばあいは、～
Нэр үг　～の　＋　ばあいは、～

「～のに」（Эсрэг холбох төлөв）

くすりを　のんだのに、まだ　ねつが　さがりません。
Эм уусан боловч халуун буурахгүй байна.

Эм уувал эмийн үйлчлэл нь гарах нь мэдээж. Гэтэл халуун буурахгүй байвал тэр нь гайхал төрүүлэх нь ойлгомжтой. Ийнхүү "～のに"-ийг эхний үенд төсөөлөгдөж байсантай эсрэг үр дүн дараагийн үенд гарахыг илэрхийлэх үед ашиглана. Дараагийн үенд гайхсан, дургүйцсэн сэтгэл агуулагдаж байна.

"～のに"-ийг холбох арга

Үйл үг, い тэмдэг нэр, な　тэмдэг нэр, нэр үгийн альнд нь ч залгаж болно. Аль нь ч энгийн хэлбэрт залгах боловч, な　тэмдэг нэр ба нэр үгний одоо цагийн батлах хэлбэрт залгах үед "～なのに" гэсэн хэлбэртэй болох тул анхаараарай.

Үйл үг（энгийн хэлбэр）　＋　のに、～
い　тэмдэг нэр　＋　のに、～
な　тэмдэг нэр　＋　のに、～
Нэр үг　～だ　→　～な　＋　のに、～

～でしょうか

うけつけは　どちらでしょうか。
Хүлээн авах хаана байна вэ?

32-р хичээлд таамаглах хэлбэрийг илэрхийлэх "～でしょう"-г үзсэн. "～でしょうか" нь таамаглах төлвийн асуух хэлбэр боловч таамаглах төлвийн хэлбэрээр дүгнэлт гарахаас зайлсхийх замаар эелдэг байдлыг ч илэрхийлж чадах юм. Түүнчлэн яг таамаглах утга бараг байхгүй, зөвхөн эелдэг байдлыг илэрхийлэхийн тулд хэрэглэх үе ч бий.

KISO2 - ４４-р хичээл

шинэ үгс:
かわる - хувирах
きずがつく - сэвтэх
やりなおす - дахин хийх

ふとい - бүдүүн
ほそい - нарийн
あつい - зузаан
うすい - нимгэн
こい - өтгөн
きたない - бохир
にがい - гашуун
うわぎ - пиджак
したぎ - дотуур хувцас
りょう - хэмжээ
はんぶん - хагас
～ばい - ～дахин
スタートボタン - эхлэх товч
いつまでも - үүрд, хэзээ ч хүртэл
それは　いけませんね - тэр онцгүй юм болжээ
ほら - хар даа

------------------------------ Өгүүлбэр зүй ----------------------------------

～すぎます

Утга нь
Үйлдэл ба байдал нь хир хэмжээнээс хэтэрснийг илэрхийлэнэ. Иймд ихэнхдээ тааламжгүй нөхцлийг илэрхийлэх үед хэрэглэнэ.

ゆうべ　おさけを　のみすぎました。
Өчигдөр орой архийг хэтрүүлэн уучихлаа.

この　かばんは　おおきすぎます。
Энэ цүнх хэтэрхий том байна.

”～すぎます” нь бусад үйл үг ба тэмдэг нэрэнд холбогдон туслах үүргээр хэрэглэгдэж байгаа боловч, мөн чанартаа 2-р группын үйл үг ба ”すぎる”、”すぎない”、”すぎて” гэхчилэн хувирна.

テレビを　みすぎると、めが　わるく　なります。
Зурагт хэтэрхий үзвэл нүд муудана.

スポーツを　やりすぎないように　してください。
Биеийн тамирийг хэтрүүлэлгүй хийгээрэй.

この　かばんは　おもすぎて、もてません。
Энэ цүнх хэтэрхий хүнд болохоор даахгүй байна.

Холбох арга

Үйл үг　ます　хэлбэр　＋　すぎます
い　тэмдэг нэр（い　нь алга болно）　＋　すぎます
な　тэмдэг нэр　＋　すぎます

ます　хэлбэр　＋　やすいです　／　にくいです

"～やすいです"　нь хялбар, амархан утгатай.

この　じしょうは　じが　おおきくて、みやすいです。
Энэ толь бичгийн үсэг нь том, харахад хялбар.

しろい　シャツは　よごれやすいです。
Цагаан цамц хиртэх нь амархан.

"～にくいです"　нь Хэцүү, тийм ч амар өөрчлөгдөхгүй гэсэн утгатай.

この　くすりは　にがくて、のみにくいです。
Энэ эм гашуун, уухад хэцүү.

この　ガラスは　われにくいです。
Энэ шил тийм ч амархан хагарахгүй.

"～やすいです"　ба "～にくいです"　-ийн аль нь ч "い" тэмдэг нэртэй адил хэрэглэгдэнэ.

この　くすりに　さとうを　いれると、のみやすく　なります。
Энэ эмэнд элсэн чихэр хийвэл уухад амар болно.

い　тэмдэг нэр ～く　＋　します
な　тэмдэг нэр・нэр үг　～に　＋　します

"します"-ийг "なります"-тэй харицуулахад "なります" нь ямар нэг зүйл нь өөр нэг төлөвт хувирахыг илэрхийлсэн хэллэг бол, "します" нь хэн нэг нь ямар нэг зүйлийг өөр нэг төлөвт хувируулах гэсэн санааг илтгэнэ.

これを　みぎへ　まわすと、おとが　おおきく　なります。
Үүнийг баруун тийш эргүүлбэл дуу нь чанга болно.

ラオさんは　げんきに　なりました。
Лао гуайн бие нь сайжирсан.

おとを　おおきく　します。
Дууг нь чанга болгоно.

へやを　きれいに　します。
Өрөөгөө цэвэрхэн болгоно.

"なります"　нь үйл үгийн үйлдэх хэв бол, "します"　нь үйл үгийн үйлдүүлэх хэв юм. Иймээс "します"　орсон өгүүлбэрт хувиргагдах объект нь туслах үг "を"-оор илэрхийлэгдэнэ.

KISO2 - ４３-р хичээл

шинэ үгс:
なくなる - дуусах
あずける - түр хадгалах
むかえる - угтах

じょうぶな - бат бөх
すばらしい - гайхалтай
ダンボール - цаасан хайрцаг
コインロッカー - төлбөртэй хадгалах шүүгээ
ひ - гал
けむり - утаа
ガソリン - бензин
おもいで - дурсамж
ボート - завь
～の　ほう - ～рүү, зүг
いまにも - юү юүгүй, одоохон

------------------------------ Өгүүлбэр зүй ----------------------------------

「～そうです」　төлөв байдлын хэллэг

Холбох арга
Үйл үг ます хэлбэр　＋　そうです
い　тэмдэг нэр（い алга болно）　＋　そうです
な　тэмдэг нэр　＋　そうです

い　тэмдэг нэрийн "いいです" нь "よさそうです" болж хувирна. "～そうです"-ийг нэр үгэнд холбохгүй.

Үйл үгэнд холбох үед, ямар нэгэн үзэгдэл гарах гэж байгааг мэдрээд хэлэх үед хэрэглэнэ. Хариугүй болох гэж байгаа байдлыг онцлон хэлэх үед "いまにも" гэсэн дайвар үгийг хэрэглэнэ.

いまにも　あめが　ふりそうです。
Хариугүй бороо орох нээ.

たなから　にもつが　おちそうです。
Тавиураас ачаа уналаа.

Тэмдэг нэрд холбогдох үед, яг нотлон үзээгүй ч гаднаас нь хараад тиймэрхүү төлөвтэй байна гэдэг утгыг илэрхийлэнэ.

この　りょうりは　おいしそうです。
Энэ хоол амттай юм шиг байна.

リーさんは　ひまそうです。
Ли гуай завтай юм шиг байна.

Эхний жишээнд хоол амттай юм шиг харагдаж байна гэсэн утгатай ба одоогоор идэж үзээгүй байгаа тул "おいしいです" гэж хэлэхгүй. Эсрэгээр, нэгэнт хоол идсэн хойноо "おいしそうです" гэж хэлэхгүйгээр "おいしいです" гэж хэлэхгүй бол болохгүй.

～て　きます

ちょっと　たばこを　かって　きます。
Тамхи аваад ирье.

Энэ хэлбэр нь "нэг газар луу очоод, нэг зүйлийг хийгээд, буцаад ирнэ" гэсэн утгыг илэрхийлж байна. Тухайлбал, дээрх өгүүлбэр нь тамхи зарж байгаа газар луу очих, тэнд тамхи худалдаж авах, буцаж ирэх гэсэн 3 үйлдлийг илэрхийлж байна.

ちょっと　ぎんこうへ　いって　きます。
Банк ороод ирье.

KISO2 - ４２-р хичээл

шинэ үгс:
ためる - хадгалах, хураах
けずる - зорох
はずす - салгах, хуулах
あける - нүх ухах
まぜる - холих
まげる - матийлгах
さんかする - оролцох
もうしこむ - бүртгүүлэх

ひつような - хэрэгтэй
くわしい - тодорхой, нарийн
いた - хавтан
あな - нүх
ミキサー - холигч
せいび - тоноглолт
コスト - зардал
しゅうかん - заншил
けんこう - эрүүл мэнд
くうき - агаар
しゃいん - компанийн ажилтан
かかり - хариуцагч
アルバイト - цагийн ажилтан
もみじ - намрын шаргал навчис
みずうみ - нуур
まいつき - сар бүр
まいとし - жил бүр
きせつ - улирал
すこしずつ - бага багаар

------------------------------ Өгүүлбэр зүй ----------------------------------

Толь бичгийн хэлбэр ために
Нэр үг　＋　の　ために

Энэ өгүүлбэр зүй нь зорилгыг илэрхийлэнэ.

うちを　かう　ために、おかねを　ためて　います。
Байр худалдаж авахын тулд мөнгө хураж байна.

かいぎの　ために、しりょうを　じゅんびして　います。
Хуралтай тул материал бэлтгэж байна.

Эхний өгүүлбэр нь "байр худалдаж авах"-ыг зорилго болгон, мөнгөө хурааж байгаа гэсэн утгатай, дараагийн өгүүлбэр нь "хурал"-ыг зорилго болгон материал бэлдэж байна гэсэн утгатай.

36-р хичээлд үзсэн "～ように" нь ч гэсэн зорилгыг илэрхийлэхэд ашиглах боловч, "～ように"-ийн тухайд хүсэл зорилго агуулаагүй үйл үг хэрэглэгдсэн байхад, "～ために"-ийн тухайд хүсэл зорилго агуулсан үйл үг хэрэглэгдэнэ. Доорхи 2 өгүүлбэрийг харьцуулаад үз.

いちを　かう　ために、おかねを　ためて　います。
Байр худалдаж авахын тулд мөнгө хурааж байна.

うちが　かえるように、おかねを　ためて　います。
Байр худалдаж авахаар мөнгө хурааж байна.

Түүнчлэн зорилго илэрхийлэх учраас ихэнхи тохиолдолд батлах хэлбэр хэрэглэгдэнэ.

"Нэр үг　＋　の　ために" гэсэн хэллэг нь дээр өгүүлсэнчилэн зорилгыг илэрхийлэхээс гадна хүнийг илэрхийлэх нэр үг хэрэглэгдвэл "тэр хүнд ашиг тус болохоор" гэсэн утгаар хэрэглэгдэнэ.

かぞくの　ために、いっしょうけんめい　はたらきます。
Гэр бүлийнхээ төлөө чармайж ажиллана.

Толь бичгийн хэлбэр　＋　の　＋　に
Нэр үг　＋　に

38 дугаар хичээлд үзсэнчлэн, үйл үгийн толь бичгийн хэлбэрт "の"-г залгавал түүнийг нэр үгийн хэлбэрээр хэрэглэж болно. Мөн "Толь бичгийн хэлбэр　＋　のに"、"Нэр үг　＋　に"-ийн ард "つかう"、"いい"、"べんりだ"、"やくにたつ" гэсэн төлвүүд хэрэглэгдэнэ.

この　ドライバーは　ちいさい　ねじを　じめるのに　つかいます。
Энэ халивыг жижиг эрг эрэгдэхэд хэрэглэнэ.

この　ドライバーは　とけいの　しゅうりに　つかいます。
Энэ халивыг цаг засварт хэрэглэнэ.

KISO2 - ４１-р хичээл

шинэ үгс:

いただく - авах

くださる - өгөх

やる - өгөх

しょうたいする - урих

しんせつにする - элэгсэг дотно байх

ていねいな - эелдэг

めずらしい - сонин, хачин, ховор

むすこ - хүү

おこさん - хүүхэд(таны)

むすこさん - хүү(хүний, таны)

いぬ - нохой

ねこ - муур

おもちゃ - тоглоом

じてんしゃ - унадаг дугуй

きもの - кимоно

テレホンカード - утасны карт

ホームステイ - айлд байх

おれい - талархал

おどり - бүжиг

おてら - сүм

～か～ - ～эсвэл～

------------------------------ Өгүүлбэр зүй ----------------------------------

Өгөх, авахыг илэрхийлэх хэллэг

Япон хэлэнд あげます、もらいます、くれます гэсэн хэллэгийг эд зүйл болон үйлдлийн өгч авахыг илэрхийлнэ. Энэ хичээлээр やります、いただきます、くださいます гэсэн гурван хэллэгийг үзнэ. Эдгээр 6 хэллэгийг дараах байдлаар нэгтгэн харуулж болно.

わたしは　－　さしあげます　－　ぶしょうに（Би өөрөө хэлтсийн даргад）
わたしは　－　あげます　－　ともだちに（Би өөрөө найздаа）
わたしは　－　やります　－　こどもに（Би өөрөө хүүхдэд）

わたしは　－　いただきます　－　ぶちょうに（Би өөрөө хэлтсийн даргаас）
わたしは　－　もらいます　－　ともだちに（Би өөрөө найзаас）
わたしは　－　もらいます　－　こどもに（Би өөрөө хүүхдээс）

ぶちょうは　－　くださいます　－　わたしに（Хэлтсийн дарга өөрөө надад）
ともだちは　－　くれます　－　わたしに（Найз өөрөө надад）
こどもは　－　くれます　－　わたしに（Хүүхэд өөрөө надад）

名詞（Нэр үг） を　いただきます／くださいます／やります

Дээр үзсэн хэллэг нь юм өгч байгаа хүн ба юм авч байгаа хүний харилцаанаас шалтгаалан дараах маягаар хэрэглэгдэнэ.

（わたしは）ともだちに　プレゼントを　もらいました。
(Би)найзаасаа бэлэг авсан.

（わたしは）ぶちょうに　プレゼントを　いただきました。(Би)хэлтсийн даргаас бэлэг хүртсэн.

ともだちは　（わたしに）　プレゼントを　くれました。
Найз （надад） бэлэг өгсөн.

ぶちょうは　（わたしに）　プレゼントを　くださいました。
Хэлтсийн дарга （надад） бэлэг хүртээсэн.

（わたしは）　ともだちに　プレゼントを　あげました。
（Би） найздаа бэлэг өгсөн.

（わたしは）こどもに　プレゼントを　やりました。
（Би） хүүхдэд бэлэг өгсөн.

て　хэлбэр　＋　いただきます／くださいます／やります

Харилцагч этгээдийнхээ төлөө хийх үйлдлийг илэрхийлэх тохиолдол ч үйлийг үйлдэгч ба үйлийг хүлээн авагчийн харилцаанаас шалтгаалан эдгээр хэллэгийг хэрэглэнэ.

（わたしは）　ともだちに　ほんを　かして　もらいました。
（Би） найзаасаа ном зээлж авсан.

（わたしは）　かちょうの　おくさんに　りょうりを　つくって　いただきました。
（Би） тасгийн даргын эхнэрээр хоол хийлгүүлсэн.

ともだちは　（わたしに）　ほんを　かして　くれました。
Найз （надад） номоо зээлдүүлсэн.

かちょうの　おくさんは　（わたしに）　りょうりを　つくって　くださいました。

Тасгийн даргын эхнэр （надад） хоол хийж өгсөн.

（わたしは）　ともだちに　しゃしんを　みせて　あげました。

（Би） найздаа зураг үзүүлсэн.

（わたしは）　むすこに　しゃしんを　みせて　やりました。

（Би） хүүдээ зураг үзүүлсэн.

Ялангуяа ахмад хүнтэй харилцахдаа шууд "～て　あげます／さしあげます" гэж хэлбэл тулгасан, ёс журамгүй сэтгэгдэл төрүүлчих тохиолдол гардаг тул анхаараарай.

～て　いただけませんか

Энэ хэллэг нь гуйх эелдэг хэлбэр юм.

てがみの　まちがいを　なおして　くださいませんか。

Захианы алдааг засаад өгөхгүй юү?

てがみの　まちがいを　なおして　いただけませんか。

Захианы алдааг засаж өгнө үү?

KISO2 - ４０-р хичээл

шинэ үгс:
かぞえる - тоолох
たりる - хүрэлцэх
のこる - үлдэх
あう - таарах
さがす - хайх, эрэх
みつける - олох
チェックする - шалгах
かんけいがある - холбоотой

ただしい - зөв
ほんとう - үнэхээр
うそ - худал
こたえ - хариулт
きず - сэв, шарх
なかみ - агуулга
げんいん - шалтгаан
サイズ - хэмжээ
おおきさ - хэмжээ
おもさ - хэмжээ
ながさ - урт
たかさ - өндөр
～こ- ～ширхэг
～ほん（ぽん、ぼん） - ～урт, нарийхан зүйлийг тоолох үг
～はい（ぱい、ばい） - ～аягатай юмыг тоолох үг
～キロ - ～кг, км
～グラム - ～грамм
～センチ - ～см
～ミリ - ～мм
スケジュール - хөтөлбөр
きぼう - хүсэл мөрөөдөл
かんけい - харилцаа холбоо
はんばい - худалдаа
はんばいてん - худалдаалах цэг
ニーズ - хэрэгцээ
おきゃくさん - зочин, үйлчлүүлэгч
ぴったり - яг
さあ - за
しかし - гэвч

------------------------------ Өгүүлбэр зүй ----------------------------------

～か
かいぎは　なんじに　おわりますか　＋　わかりません
→かいぎは　なんじに　おわるか、わかりません。
Хурал хэдэн цагт дуусах вэ? ＋мэдэхгүй.
→Хурал хэдэн цагт дуусахыг мэдэхгүй.

どうしたら　いいですか　＋　おしえて　ください
→どうしたら　いいか、おしえて　ください。
Яавал дээр вэ? ＋ хэлээд өгөөч
→Яавал дээр вэ? гэдгийг хэлээд өгөөч.

Эхний жишээний "かいぎは　なんじに　おわりますか" гэдэг асуултын хариултыг мэдэхгүй байна гэсэн утгатай. Энэ мэтчилэн асуух үгтэй асуух өгүүлбэрийг өгүүлбэрт оруулах үед энэ өгүүлбэр зүйг ашиглаж илэрхийлнэ.

Холбох арга нь дараах маягтай байна.

Үйл үг（энгийн хэлбэр） ＋ か、～
い тэмдэг нэг（энгийн хэлбэр） ＋ か、～
な тэмдэг нэг（энгийн хэлбэр） ＋ か、～
Нэр үг ＋ か、～

Дараах "なにか"、"どこか" нь өгүүлбэрт өөр өөр утга илэрхийлж байгааг анхаар.

はこの　なかみは　なにか、しらべて　ください。
（はこの　なかみは　なんですか）
Хайрцагны доторх нь юу болохыг шалгаарай.
（Хайрцагны доторх нь юу вэ?）

きょうは　いい　てんきですから、どこか　いきませんか。
Өнөөдөр тэнгэр сайхан учраас хаа нэг тийшээ явахуу?

～か　どうか
Асуух үггүй асуух өгүүлбэрийг өгүүлбэрт оруулах үед дараах байдалтай болно.

リーさん　きますか　＋　わかりません
→リーさん　くるか　どうか、わかりません。
Ли гуай ирэх үү? ＋ мэдэхгүй.
→Ли гуай ирэх үү үгүй юу гэдгийг мэдэхгүй.

"Aか　どうか" нь "А юу эсвэл А бишүү" гэсэн утгатай. Жишээнд "ирэх үү эсвэл ирэхгүй юү" гэсэн утгыг илэрхийлж байна. Энэ мэтчилэн асуух үггүй асуух өгүүлбэрийг өгүүлбэрт оруулах үед "～か　どうか" гэсэн өгүүлбэр зүйг ашиглана.

Үйл үг（энгийн хэлбэр） ＋ か　どうか、～
い тэмдэг нэг（энгийн хэлбэр） ＋ か どうか、～
な тэмдэг нэг（энгийн хэлбэр） ＋ か　どうか、～
Нэр үг ＋ か　どうか、～


～て　みます

Ямар зүйл болохыг мэдэх, эсвэл ямар үр дүнтэй болохыг харахын тулд туршиж үзэх зорилгоор ямар нэг үйлдэл хийх үед энэ хэллэгийг хэрэглэнэ.

にほんの　おさけを　のんで　みます。
Япон архийг ууж үзнэ.

"みます" гэдэг нь угаасаа үйл үг учир ердийн үйл үгтэй адил хэрэглэгдэнэ.

ちょっと　この　みせに　はいって　みよう。
Энэ дэлгүүр лүү орж үзье.

ぜひ　ふじさんへ　いって　みたいです。
Заавал Фүжи уулруу явж үзмээр байна.

この　ズボンを　はいて　みても　いいですか。
Энэ өмдийг өмсөж үзэж болох уу?

～さ
い　төгсгөлт тэмдэг нэрийн төгсгөлийн "～い"-ийг "～さ"-аар сольсноор тухайн зүйлийн чанар, төлвийг илэрхийлэх хийсвэр нэр үг болгон хувиргаж чадна.

たかい→たかさ
Өндөр→Өндөр нь

いい→よさ
Сайн→Сайн нь

ふじさんは　たかいです。
Фүжи уул өндөр.

ふじさんの　たかさは　３，７７６ｍです。
Фүжи уулын өндөр нь ３，７７６ метр.

KISO2 - ３９-р хичээл

шинэ үгс:
おもいだす - санах
あんしんする - сэтгэл амрах
びっくりする - гайхах
わらう - инээх
なく - уйлах
しぬ - үхэх
やける - шатах
たおれる - унах
とおる - өнгөрөх
ふくざつな - ярвигтай
うるさい - шуугиантай
こわい - аймаар
きぶんがいい - сэтгэл санаанд таатай
きぶんがわるい - сэтгэл санаанд онцгүй, бие муу
ようじ - хэрэг
じこ - осол
じしん - газар хөдлөлт
かじ - гал түймэр
たいふう - хар салхи
き - мод
こうじ - барилгын ажил
こうじちゅう - барилгын ажил явагдаж байна
けっこんしき - хуримын ёслол
じつは - үнэндээ
それじゃ - тэгвэл
おいそがしいですか - ажил ихтэй байна уу?
ちょっとおねがいがあるんです - нэг гуйх юм байна
しかたがありませんね - яах ч арга алга
もうしわけありません - өршөөгөөрэй

------------------------------ Өгүүлбэр зүй ----------------------------------

Үйл үг て хэлбэр
үйл үг ない хэлбэр ＋ なくて
い тэмдэг нэр ～い（い байхгүй болох）
い тэмдэг нэр ～くて
な тэмдэг нэр ～で

Дээр дурьдсан хэлбэрээр учир шалтгааныг илэрхийлдэг. Энэ өгүүлбэр зүйн өмнөх хэсэг нь учир шалтгааныг гаргаж, хойд хэсэг нь тэрхүү шалтгааны улмаас гарсан үр дүнг илэрхийлдэг.

Өгүүлбэрийн хойд хэсэгт ирэх үгнүүд нь дараах үгүүдээр хязгаарлагдана.
Энэ нь: びっくりする、あんしんする、こまる、さびしい、ざんねんだ зэрэг сэтгэл санааг илэрхийлэх үгнүүд юм. Мөн いけない、のめない、たべられない、わからない зэрэг болзолт үйл үгийн үгүйсгэх хэлбэрүүд юм.

ニューズを　きいて、びっくりしました。
Мэдээ сонсоод гайхсан.

あつくて、ねられませんでした。
Халууцаад унтаж чадсангүй.

Өгүүлбэрийн хойд хэсэгт хүсэл зорилгыг илэрхийлэх үгнүүд хэрэглэгдэхгүй. Хэрвээ хойд хэсэгт хүсэл зорилгыг илэрхийлэх үг хэрэглэх юм бол 「～て」 хэлбэрийг хэрэглэхгүйгээр, оронд нь 「～から」-г хэрэглэнэ.

あぶないですから、きかいに　さわらないで　ください。
Аюултай учир төхөөрөмжинд гараа бүү хүргээрэй.

Энэ өгүүлбэр зүйд өгүүлбэрийн өмнөх хэсэг ба хойд хэсэг нь хоорондоо хугацааны хувьд уялдаатай байна. Өөрөөр хэлбэл өмнөх хэсгийн үйл явдал нь эхлээд, хойд хэсгийн үйл явдал нь дараа нь болж байна.

あした　かいぎが　ありますから、きょう　じゅんびしなければ　なりません。
Маргааш хуралтай тул, өнөөдөр бэлтгэлээ хийхгүй бол болохгүй.

Нэр үг　で
Туслах үг で нь учир шалтгааныг илэрхийлж болдог. Энэ тохиолдолд хэрэглэгдэх нэр үг нь 「じこ、じしん、かじ」 зэрэг ямар нэг үр дагавар авчрах хүчтэй зүйл байх нь их.

じこで　でんしゃが　とまりました。
Ослын улмаас галт тэрэг зогссон.

ゆきで　しんかんせんが　おくれました。
Цасны улмаас Шинкансен хожигдсон.

Өгүүлэхүүнд хүсэл зорилгыг илэрхийлэх хэллэг хэрэглэгдэхгүй.

びょうきで　あした　かいしゃを　やすみたいです。
Өвчтэй тул маргааш ажлаас чөлөө авмаар байна. //Буруу

～ので
「～から」-тай адил учир шалтгааныг илэрхийлнэ. 「～から」 нь учир шалтгааныг өөрийн бодлоор гарган ирж өгүүлдэг бол, 「～ので」 нь аяндаа бий болсон учир шалтгааныг бодитойгоор өгүүлэх хэллэг гэж хэлж болох юм. Өгүүлэгчийн өгүүлэмжийн субьектив хандлага нь сулрах, сонсогчид үзүүлэх инфакт нь сул тул зөвшөөрөл хүсэх үеийн шалтгаан болон шалтгааныг тайлбарлан хэлэх үед олонтой хэрэглэгддэг.

きぶんが　わるいので、さきに　かえっても　いいですか。
Дотор муу байгаа тул эрт харьж болохуу?

バスがなかなか　こなかったので、かいしゃに　おくれました。
Автобус ирж өгөхгүй байсан тул ажилдаа хожигдсон.

Зөөлөн хэллэг учир, өгүүлбэрийн хойд хэсэгт тушаах ба хориглох хэлбэрийг хэрэглэхгүй.

この　にもつは　じゃまなので、かたつけろ。
Энэ ачаа саад болж байгаа тул зайлуул. //Буруу

「～ので」 нь үйл үг, тэмдэг нэр, нэр үгийн алинд нь ч холбогдоно. Холбох арга нь дараах маягтай байна.

Үйл үг（энгийн хэлбэр） ＋ ので
い тэмдэг нэр（энгийн хэлбэр） ＋ ので
な тэмдэг нэр（энгийн хэлбэр） ＋ ので
Нэр үг（～だ→～な） ＋ ので

「～ので」 нь дээр үзүүлсэнтэй адил энгийн хэлбэрт холбогдох боловч илүү эелдэгээр өгүүлэх үед эелдэг хэлбэрт холбогдох үе ч байдаг.

レポートを　かかなければ　なりませんので、きょうは　すぐ　かえります。
（＝レポートを　かかなければ　ならないので、きょうは　すぐ　かえります。）
Илтгэл бичих ёстой тул өнөөдөр шууд харина.　（＝Илтгэл бичих ёстой тул өнөөдөр шууд харина.）

「きもちが　いい」 ба 「きぶんが　いい」

Эдгээр хэллэгийн утганд ялгаа байдаг тул хэрэглэх арганд анхаар.
「きもちが　いい」 - Гадаад орчны үзэгдлээс цочрол авснаар сэтгэл тааламжтай санагдах үед хэрэглэдэг.
「きぶんが　いい」 - Сэтгэлийн болон биологийн тааламжтай байдал зэрэг өөрийн дотоод сэтгэлээс мэдрэх тааламжтай байдлаа гаргах үед хэрэглэдэг.

きょうは　てんきが　よくて　きもちが　いいです。
Өнөөдөр тэнгэр сайхан тул сэтгэл сайхан байна.

くすりを　のんで、ねつが　さがったので、きぶんが　いいです。
Эм уугаад халуун буусан тул дотор сайхан байна.

KISO2 - ３８-р хичээл

шинэ үгс:
かよう - ирж очих
ざんぎょうする - илүү цагаар ажиллах
うんどうする - хөдөлгөөн хийх
こたえる - хариулах
けいさんする - тооцоо хийх
あつめる - цуглуулах
わたす - гарт нь өгөх
かける - түгжих, цоожлох
うまれる - төрөх
おいわいをする - баяр тэмдэглэх

だいすきな - маш дуртай, маш сайн
だいきらいな - их дургүй
むだな - дэмий
はずかしい - ичгэвтэр
きもちがいい - сэтгэлд таатай
きもちがわるい - дур гутам
やきゅう - бэйсбол
プール - бассейн
ジョギング - гүйлт
コンサート - концерт
カラオケ - караоке
おいわい - баяр
いき - очих
かえり - буцах
ラッシュ - ачаалал ихтэй
それほどでもありません - төдийлөн бас тийм биш
じかんをむだにしませんね - цагийг дэмий үрэхгүй юмаа
もういっぱいどうですか - дахиад нэг хундага ямар вэ?
もうけっこうです - одоо боллоо

------------------------------ Өгүүлбэр зүй ----------------------------------

Үйл үг（Энгийн хэлбэр）　＋　の
Үйл үгийн энгийн хэлбэрт 「の」-г залган тэр үйл гийг нэр үг болгож болно. Нэр үг болсон хэлбэр нь өгүүлэгдэхүүн болон зорилго заасан үгийн үүргээр өгүүлбэрт хэрэглэгдэнэ.

Толь бичгийн хэлбэр ＋ のは ＋ тэмдэг нэр

サッカーは　おもしろいです。　- Хөлбөмбөг сонирхолтой.

サッカーを　するのは　おもしろいです。
Хөлбөмбөг тоглох нь сонирхолтой.

サッカーを　みるのは　おもしろいです。
Хөлбөмбөг үзэх нь сонирхолтой.

Дээрх жишээнээс үзвэл 「します」 гэсэн үйл үг нь толь бичгийн хэлбэр 「する」＋「の」 гэсэн хэлбэрээр нэр үгтэй адилхан хэрэглэгдэж байна.

Толь бичгийн хэлбэр ＋ のが ＋ тэмдэг нэр

わたしは　おんがくが　すきです。 - Би хөгжимд дуртай.

わたしは　おんがくを　きくのが　すきです。
Би хөгжим сонсох дуртай.

Толь бичгийн хэлбэр ＋ のを ＋ わすれました

でんわばんごうを　わすれました。 - Утасны дугаарыг мартсан.

レポートに　なまえを　かくのを　わすれました。
Илтгэлдээ нэрээ бичихээ мартсан.

Дээрх өгүүлбэрт "нэрээ бичих ёстой байтал, түүнийг мартаад бичилгүй илтгэлээ өгчихсөн" гэсэн утгатай.


Үйл үг（энгийн хэлбэр） ＋ のをしっています
い тэмдэг нэр（энгийн хэлбэр） ＋ のをしっています
な тэмдэг нэр（энгийн хэлбэр） ＋ のをしっています
Нэр үг（～だ　→　～な） ＋ のをしっています

センターの　ちかくで　かじが　あったのを　しっていますか。
Төвийн ойролцоо гал гарсаныг мэдэхүү?

Дээрх өгүүлбэрт гал гарсан явдлыг мэдэхүү үгүй юү? гэдгийг асууж байгаа өгүүлбэр юм.
Бас ердийн хэлбэрт「～は」-аар илэрхийлэгддэг өгүүлэгдэхүүн энэ өгүүлбэр зүйд орвол 「～が」-аар илэрхийлэгдэнэ.

きむらさんは　けっこんしました。
→きむらさんが　けっこんしたのを　しっていますか。
Кимура гуай хурим хийсэн.
→Кимура гуай хурим хийсэнийг мэдэх үү?

「の」 ба 「こと」

リーさんは　にほんごを　はなす　ことが　できます。
Ли гуай япон хэлээр ярьж чадна. //Зөв

リーさんは　にほんごを　はなすのが　できます。
Ли гуай япон хэлээр ярьж чадна. //Буруу

わたしの　しゅみは　えいがを　みることです。
Миний сонирхол бол кино үзэх явдал юм. //Зөв

わたしの　しゅみは　えいがを　みるのです。
Миний сонирхол бол кино үзэх явдал юм. //Буруу

「いき」 ба 「かえり」
Зарим үйл үгийн ます хэлбэрийг нэр үгээр хэрэглэж болно.

いきは　みちが　こんで　いましたが、かえりは　すいて　いました。
Очиход зам түгжирсэн байсан боловч ирэх үед зам чөлөөтэй байсан.

かいしゃの　かえりに　かいものに　いきました。
Ажлаас ирэх замдаа дэлгүүр орсон.

ます хэлбэрийг нэр үгээр хэрэглэх үед тухайн үйлийг илэрхийлэхгүй.

KISO2 - ３７-р хичээл

шинэ үгс:
ほめる - магтах
しかる - загнах
とる - хулгайлах
こわす - эвдэх
わける - хуваах
せいさんする - тооцоолох
ようせつする - гагнах
けんさする - шалгах
かんせいする - бүрэн дуусгах
ゆしゅつする - экспортлох
ゆにゅうする - импортлох

どろぼう - хулгайч
けいかん - цагдаа
だれか - хэн нэгэн
こめ - будаа
むぎ - буудай
げんりょう - түүхий эд
ざいりょう - материал
せきゆ - газрын тос
タンカー - цистерн
くみたて - угсралт
ライン - шугам
こうはん - болд хавтас
ボディー - их бие
タイヤ - дугуй
とうなん - зүү өмнөд
アジア - ази
ヨーロッパ - европ
～パーセント - ～процент
やく～ - ойролцоогоор～
～など - ～зэрэг, мэт

------------------------------ Өгүүлбэр зүй ----------------------------------

Үйл үгийн үйлдэгдэх хэв
Үйл үгийн үйлдэгдэх хэвийг бий болгох

1-р бүлэг
かきます　　－　　かかれます
よみます　－　よまれます
2-р бүлэг
たべます　－　たべられます
みます　　－　みられます
3-р бүлэг
します　－　されます
きます　－　こられます

Анхаар: Үйл үгийн үйлдэгдэх хэв нь бүгд 2-р бүлгийн үйл үгийн адил толь бичгийн хэлбэр, ない хэлбэр, て хэлбэр зэрэгт хувирна. Жишээ нь: かかれます：　かかれる、かかれない、かかれて.

Үйл үгийн үйлдэгдэх хэвийн өгүүлбэр

Нэр үг1（хүн） нь нэр үг2（хүн）-д ＋ үйл үгийн үйлдэгдэх хэв

Энэ өгүүлбэр зүй нь нэр үг2 нь нэр үг1д ямар нэг үйлдэл үзүүлсэн үед үйлдлийг хүлээн авсан нэр үг1-ийн байр суурьнаас тухайн үйлдлийг илэрхийлэх үед хэрэглэнэ.

かちょうは　わたしを　しかりました。
Тасгийн дарга намайг зэмэлсэн. //Буруу

わたしは　かちょうに　しかられました。
Би тасгийн даргад зэмлүүлсэн. //Зөв

かちょうは　わたしに　しつもんしました。
Тасгийн дарга надад асуулт тавьсан. //Буруу

わたしは　かちょうに　しつもんされました。
Би тасгийн даргад асуугдсан. //Зөв

Нэр үг1（хүн） нь нэр үг2（хүн）-д нэр үг3(эд зүйл) ＋ үйл үгийн үйлдэгдэх хэв

Энэ өгүүлбэр зүй нэр үг2 нь нэр үг1-ийн өмч эд зүйл нэр үг3-т ямар нэг үйлдэл үзүүлж, ихэнх тохиолдолд нэр үг нэр үг1 нь энэхүү үйлийг төвөг учруулсан зүйл гэж бодож байгааг илэрхийлнэ.

おとうとは（わたしの）　カメラを　こわしました。
Дуу миний зургийн аппаратыг эвдэлсэн. //Буруу

わたしは　おとうとに　カメラを　こわされました。
Би дүүдээ зургийн аппаратаа эвдүүлсэн. //Зөв

Дээрх жишээнд "дүү миний зургийн аппаратыг эвдсэн" явдлыг би яршигтай зүйл боллоо хэмээн санаж, хүнд байдалд орсон гэдгийг харуулж байна.
Энэ өгүүлбэр зүйд ч үйлдэгч нь 「～に」-г хэрэглэн илэрхийлэгдэж байна. Улмаар төвөгт учирсан хүн нь 「～は」-г, үйлсийг хүлээн авсан зүйл нь 「～を」-г хэрэглэх замаар илэрхийлэгдсэн байна. Энэ мэтчилэн яршиг төвөг учирсан утгыг илэрхийлэх үед өгүүлэгдэхүүн нь эд зүйл биш төвөгт учирсан хүн нь болох тул анхаараарай.

わたしの　カメラは　おとうとに　こわされました。
Би дүүдээ зургийн аппаратаа эвдүүлсэн. //Буруу

Нэр үг は ＋ үйл үгийн үйлдэгдэх хэв
Ямар нэг үйлийн талаар тухайн үйлдэгч нь онцгойлон асуудал болгоогүй үед эд зүйл нь өгүүлэгдэхүүн болж, дараах маягтай илэрхийлэгдэнэ.

おさけは　こめから　つくられます。
Япон архи саке нь будаагаар хийгддэг.

この　ほんは　いろいろな　くにで　よまれて　います。
Энэ ном олон оронд уншигдаж байна.

Мөн эд зүйлийг онцгойлон өгүүлбэрийн гол сэдэв болгож дурьдахгүй үед эд зүйл нь が гэсэн хэлбэрээр илэрхийлэгдэнэ.

ここでは　くるまの　ボディーが　ようせつされます。
Энд машины эх бие гагнагддаг.

Хувь харьцааг илэрхийлэх「～に」

いちにちに　１５００だい　くるまが　せいさんされて　います。
Нэг өдөрт 1500 машин үйлдвэрлэгдэж байна.

いっしゅうかんに　３じかん　べんきょうします。
Нэг өдөрт 3 цаг хичээл хийдэг.

ふたりに　ひとりは　だいがくへ　いきます。
Хоёр хүний нэг нь их сургуульд ордог.

KISO2 - ３６-р хичээл

шинэ үгс:
なれる - дасах
おちる - унах
かける - хучих
はっぴょうする - мэдээлэх

おおきな～ - том～
ちいさな～ - жижиг～
せいかつ - амьдрал
ないよう - агуулга
かんそう - сэтгэгдэл
はなし - яриа
ひづけ - он сар өдөр
こと - юм, явдал
～の　こと - ～ний талаар
パイプ - хоолой
カバー - хучилга
ぜんぶ - бүх, бүгд
なんでも - юу ч
かなり - нэлээд
ほとんど - бараг
くわしく - тодорхой нарийн
かんたんに - төвөггүйгээр
ぜったいに - яасан ч
たとえば - жишээлбэл
～とか - ～ч юм уу
ところで - тэгснээс, мартсанаас
おかげさまで - таны ачаар
そうそう - тийм, тийм

------------------------------ Өгүүлбэр зүй ----------------------------------

(1-р үе) ように、（2-р үе）
(1-р үе) ように、（2-р үе）-ээр ямар нэг зорилтын төлөө хийх үйлдлийг илэрхийлнэ. (1-р үе) нь зорилго, зорилтыг, （2-р үе） нь тэрхүү зорилгодо хүрэхийн төлөө хийх зорилготой үйлдлийг илэрхийлнэ. Мөн (1-р үе) -д үйл үгийн толь бичгийн болон ない хэлбэрийг хэрэглэнэ.

にほんごが　じょうずに　なるように、いっしょうけんめい　べんきょうします。
Япон хэлэнд сайн болохын тулд мэрийж хичээлээ хийнэ.

わすれないように、メモを　とって　ください。
Мартахгүйн тулд тэмдэглэл хийгээрэй.

「Толь бичгийн хэлбэр ＋ ～ように　なりました」
Нэг байдал нь өөр байдалд өөрчлөгдсөн гэдгийг заана.

にほんごが　はなせるように　なりました。
Япон хэлээр ярьж чаддаг болсон.

にほんごの　しんぶんが　よめるように　なりたいです。
Япон хэлний сонин уншиж чаддаг болмоор байна.

Энэ өгүүлбэр зүйд болзолт үйл үг, 「できます」、「わかります」 зэрэг чадварыг илэрхийлсэн үйл үг хэрэглэгдэнэ. Болзолт үйл үг хэрэглэгдэх үед чадахгүй байсан байдлаас чадах байдалд өөрчлөгдсөн гэдгийг илэрхийлнэ.


はじめは　にほんりょうりが　あまり　たべられませんでしたが、いまは　ほとんど　たべられるように　なりました。
Эхний үед япон хоол тун идэж чаддаггүй байсан бол одоо бараг иддэг болсон.

「～ように　なりましたか」 гэсэн асуух өгүүлбэрт 「いいえ」 гэж хариулах үед дараах маягтай болно.

かんじが　かけるように　なりましたか。
Ханз бичдэг болсон уу?
.......いいえ、まだ　かけません。
Үгүй ээ, арай бичиж чадахгүй.

Энэ өгүүлбэр зүйд болзолт үйл үг зэрэг чадварыг илэрхийлэх үйл үгээс өөр үйл үгийг хэрэглэвэл, "Урьд нь байгаагүй зуршил шинээр бий болсон" гэсэн утгатай болно.

にほんじんは　１００ねんぐらい　まえから　ぎゅうにく　や　ぶたにくを　たべるように　なりました。
Япончууд 100 орчим жилийн өмнөөс үхрийн болон гахайн махыг иддэг болсон.

Толь бичгийн хэлбэр ＋ ように　して　ください
ない хэлбэр ＋ない　＋　ように　して　ください
Энэ өгүүлбэр зүй нь 「～て／～ないで　ください」-тай адил хүсэлтийг илэрхийлэх хэллэг боловч утга нь бага зэрэг ялгаатай юм. 「～て／～ないで　ください」 гэдэг нь тухайн үйлдлийг хийхийг шууд хүсэж байгаа бол, 「～ように　して　ください」 гэдэг нь тухайн үйлдлийг байнга давтан хийж байхыг хүсэх болон нэг зүйлийг байнга хүч гарган давтахгүй байхыг хүсэх үед хэрэглэгддэг. Иймээс 「～ように　して　ください」 гэдэг нь зөвхөн тухайн үед болох үйлдэлд хэрэглэхгүй. Ийм үед 「～て／～ないで　ください」-г хэрэглэнэ.

さむいですね。ちょっと　まどを　しめて　ください。
Хүйтэн байна. Цонхоо хаана уу?

ねる　まえに、かならず　まどを　しめるように　して　ください。
Унтахаасаа өмнө заавал цонхоо хаагаарай.

ぜったいに　この　きかいに　さわらないように　して　ください。
Яасан ч энэ төхөөрөмжид хүрч болохгүй.

Мөн 「～ように　して　ください」 нь эрс шууд хэллэг биш тул 「～て／～ないで　ください」-г бодвол эелдэг байдлыг төрүүлнэ.

「おおきな」 ба 「ちいさな」
Тухайлбал, 「おおきな　くつ」 ба 「おおきい　くつ」、 「ちいさな　じしょ」 ба 「ちいさい　じしょ」 нь тус тус адил утгатай. Гэвч 「おおきな」 ба 「ちいさな」-ийн ард заавал нэг үг орно.

あの　テレビは　おおきいです。
Тэр зурагт бол том. //Зөв

あの　テレビは　おおきなです。
Тэр зурагт том бол. //Буруу

「～とか」
「～とか」 нь 「～や」-тай адил жишээ дурьдах үед хэрэглэдэг. Гэвч 「～とか」 нь илүү ярианы хэллэг юм. Мөн 「～や」-тай ялгаатай нь 「～とか」 нь хамгийн сүүлчийн нэр үгийн ард ч орно.

にちようびとか　どようびとかは　よく　えいがを　みに　いきます。
Ням болон бямба гарагт кино үзэхээр их явдаг.

「かなり」 ба 「ずいぶん」
「かなり」 нь хүмүүсийн санаж байснаас хамаагүй илүү болохыг илэрхийлнэ. Тэгвэл 「ずいぶん」 нь өгүүлэгчийн бодож байснаас хамаагүй илүү гэсэн гайхсан байдлыг илэрхийлнэ. Өөрөөр хэлбэл, 「かなり」 нь объектив үнэлгээнд тулгуурласан хэллэг, 「ずいぶん」 нь субьектив үнэлгээнд тулгуурласан хэллэг гэж хэлж болох юм.

ことしの　なつは　かなり　あついですね。
Энэ жилийн зун тун халуун байна.

にほんの　なつは　ずいぶん　あついですね。
Японы зун нэлээд халуун байна.